Jonge Klimaatagenda: zo ziet Nederland er in 2040 uit

“We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.”

Albert Einstein

De Jonge Klimaatbeweging (JKB) zet zich in voor een duurzame wereld en maakt zich er hard voor dat jongeren het recht hebben om mee te praten (met de politiek) over hun toekomst. In september 2022 komen zij met de Jonge Klimaatagenda 3.0. Hun eerdere klimaatagenda’s en bemoeienis met de politiek hebben al voor serieuze veranderingen gezorgd. Zo zijn de klimaatdoelen aangescherpt, is er een Klimaatfonds opgericht en is er een minister voor Klimaat & Energie benoemd. Er is dus veel gebeurd, maar nog niet genoeg. Als we zo door gaan als nu, halen we onze klimaatdoelen bij lange na niet. De Jonge Klimaatagenda 3.0 is dus nog concreter en ambitieuzer. Het laat zien hoe jongeren willen dat Nederland er in 2040 uitziet (ja, 2040; niet 2050!). Wat houdt deze toekomstvisie in? Daar lees je in deze blog alles over!

7 thema’s

De JKB heeft samen met jongeren en experts onderzocht hoe een wereld eruit ziet waar we binnen de planetaire grenzen blijven en waarin zowel de huidige als de toekomstige generaties gelukkig kunnen leven. Deze Klimaatagenda is daar het resultaat van. Want je hebt doelen en targets nodig om ergens naartoe te kunnen werken. De doelen in deze Klimaatagenda zijn – zoals je straks zult lezen – misschien ambitieus, maar wel haalbaar.

De Klimaatagenda bestaat uit 7 thema’s, waarbij de focus ligt op hoe de wereld er in 2040 uit kan zien. De thema’s zijn 1) Economie, 2) Energie & Industrie, 3) Biodiversiteit & Natuur, 4) Onderwijs, 5) Voeding, 6) Wonen en 7) Mobiliteit. Wat belangrijk is om te beseffen, is dat de thema’s onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De huidige uitdagingen kunnen vaak niet onder een enkel thema ondergebracht worden. Denk aan (over-)consumptie en productie; dat valt onder de thema’s economie en industrie, maar betrekt zich ook tot onderwijs en heeft invloed op de natuur. Dit maakt het duurzaamheidsvraagstuk van nature ingewikkeld: alles is met elkaar verbonden. Voor systeemoplossingen moeten we daarom kijken naar het geheel en vanuit daar onderzoeken wat een significante impact kan hebben op meerdere uitdagingen tegelijkertijd (zogenaamde leverage points).

Hieronder licht ik elk thema kort toe. Onderaan deze blog staat een link naar de volledige Klimaatagenda voor als je meer over een bepaald thema wilt lezen.

Economie

In 2040 werkt onze economie helemaal anders. In deze nieuwe economie gaat het om de balans tussen het welzijn van mensen en het welzijn van de aarde.

Geld verdienen is niet meer het hoogste doel; het gaat om geluk, gezondheid, eerlijkheid en duurzaamheid. Ons werk is betekenisvol en heeft toegevoegde waarde voor de wereld; het geluk en de gezondheid van mens en natuur staat voorop. We werken ook minder, waardoor we meer tijd hebben voor leuke dingen.

Het consumentisme zoals we dat nu kennen, is verdwenen. We hoeven niet voor elke gelegenheid een nieuwe outfit te kopen. We huren, lenen of kopen tweedehands. Als we wel iets (nieuws) kopen, betalen we daar de echte prijs voor (true pricing).

We zien ook de natuur niet langer als onuitputbare bron waar we zoveel mogelijk geld aan kunnen verdienen. We staan niet boven de natuur, maar we zijn er onderdeel van. Als er schade wordt aangebracht, herstellen we dit actief.

Dit leidt ertoe dat we een circulaire economie hebben. Grondstoffen worden zoveel mogelijk hergebruikt en producten hebben een lange levensduur. Zo reduceren we onze afval zo ver als mogelijk. Daarnaast is onze economie transparant en lokaal. Transparant houdt in dat het voor de consument duidelijk is hoe de productieprocessen eruit zien, en dat de echte prijs (inclusief sociale kosten en milieukosten) betaald wordt. Daardoor worden producenten en consumenten geprikkeld om kortere ketens te hebben, wat de economie lokaler maakt.

Energie & Industrie

In 2040 is onze energievoorziening volledig duurzaam. Dat betekent dat we geen fossiele brandstoffen meer gebruiken, maar alleen nog maar hernieuwbare bronnen (zoals zonne- en windenergie).

Naast de productie verandert er ook wat in de consumptie van energie. We gaan er bewuster mee om en verspillen minder. Om vraag en aanbod van energie goed op elkaar te laten afstemmen, hebben we een slim energiesysteem. Als de zon schijnt en/of de wind hard waait, kunnen we onze elektrische apparaten beter aanzetten dan bijvoorbeeld ‘s nachts. De opgewekte energie die nog niet gebruikt kan worden, wordt opgeslagen in batterijen of waterstof.

Energie wordt voornamelijk opgewekt op lokale schaal, via energiegemeenschappen. Dit zorgt voor energieonafhankelijkheid. Burgers wekken met elkaar energie op, delen het en verkopen het overschot. Dit maakt ze prosumers: producent en consument.

Energie en Industrie zijn twee peilers die eigenlijk op alle thema’s invloed hebben. Zo heeft het minder consumeren van producten (Economie) effect op de industrie: minder vraag = minder aanbod, wat leidt tot minder energieverbruik in de productie. We besparen ook thuis energie, omdat onze woningen goed zijn geïsoleerd (Wonen).

Biodiversiteit & Natuur

In 2040 voelen wij ons meer onderdeel van de natuur. Dankzij deze verbondenheid zorgen we er beter voor: we leven in een natuurinclusieve samenleving. Dat houdt in dat bij alles wat we doen, we schade aan de natuur voorkomen en iets teruggeven aan de natuur. We streven dus naar een klimaatpositieve impact. Als gevolg hiervan neemt de biodiversiteit toe.

Er is ook meer groen in de stad, zodat iedereen kan genieten van de natuur (wat onze gezondheid en welzijn bevordert), maar ook zodat er minder wateroverlast is en de zomers minder heet zijn.

Nature based solutions zullen de kern zijn van de oplossing: we volgen het voorbeeld van de natuur zo nauwkeurig mogelijk. Dus zo min mogelijk ingrijpen van de mens, zo veel mogelijk samenwerken met de natuur. Lokaal maatwerk, waarbij verschillende organisaties meedoen, zoals burgers, boeren en natuurorganisaties, staat hierbij centraal, omdat iedere plek in Nederland speciale natuur heeft.

Tot slot zal de natuur in 2040 een rechtspersoon zijn, waardoor advocaten de belangen van de natuur kunnen verdedigen.

Onderwijs

In 2040 leren we hoe wij kunnen bijdragen aan een mooie en duurzame toekomst. We beleven duurzaamheid in de klaslokalen. Sterker nog, we gebruiken de natuur en onze omgeving als klaslokaal. Leerlingen werken (samen) aan praktische opdrachten (projectgestuurd onderwijs), zoals het opwekken van duurzame energie of het kweken van biologische groenten. Duurzaamheid is in 2040 verweven in alles wat we doen, dus het is belangrijk dat iedereen de basiskennis erover bezit (‘klimaatgeletterdheid’).

Leren stopt niet na school; we blijven ons hele leven lang leren. Zo ontwikkelen we de hele samenleving om samen een groene toekomst te bouwen.

Voeding

In 2040 eten we gezond, duurzaam, seizoensgebonden, lokaal en overwegend plantaardig. We putten de grond niet uit, maken niet meer eten dan we nodig hebben en verspillen geen eten meer. Ook verdelen we de voedselvoorraad eerlijk.

Er wordt duidelijk aangegeven waar onze producten vandaan komen en wat erin zit. We eten zoveel mogelijk producten van de boer uit de buurt (korte voedselketens), die hier een eerlijke prijs voor krijgt en in ruil daarvoor bijdraagt aan een gezonde natuur door middel van regeneratieve landbouw.

Wonen

In 2040 wonen we in een ontspannen, levendige en groene omgeving. Iedereen heeft een woning, dankzij de uitgebreide en flexibele woningmarkt. We bouwen hoger en compacter in bestaande steden, en we gaan efficiënt om met momenteel leegstaande gebouwen, zoals kantoren. We delen zoveel mogelijk ruimte, zoals een keuken, een tuin, een kantoor of een sportruimte, waardoor het gevoel van gemeenschap wordt vergroot.

Onze huizen zijn gebouwd met duurzame en natuurlijke materialen, goed geïsoleerd en energiezuinig (energiepositief). Ze zijn modulair, waardoor ze makkelijk kunnen worden aangepast of uitgebreid. Ook dragen de woningen bij aan de circulaire economie, waardoor bij het slopen de materialen hergebruikt worden.

Steden zijn ingericht volgens het principe van de 15-minuten-stad: alle dagelijkse benodigdheden, maar ook culturele instanties zijn binnen 15 minuten voor iedereen te bereiken. Niet door allemaal nieuwe dingen te bouwen, maar juist door bestaande gebouwen meerdere functies te geven.

Mobiliteit

In 2040 focussen we niet meer op de snelste, maar op de beste weg van A naar B. Hierdoor reizen we rustiger en zonder stress. Reisbestemmingen zoals scholen, werk en natuur hebben we al dichterbij elkaar gebracht. We reizen dus alleen nog verder als dat nodig is.

Voor langere afstanden gebruiken we vooral het openbaar vervoer. Het openbaar vervoer is verbeterd ten opzichte van nu: er zijn onder andere meer en betere verbindingen. Tijdens de reis kunnen we een boek lezen, van het uitzicht genieten of een spelletje doen met onze medereiziger(s). Daarnaast maken we meer gebruik van deelmobiliteit, wat inhoudt dat we bijvoorbeeld auto’s en scooters delen, carpoolen, etc.

Als we over de grens gaan, zoeken we ook de beste manier van reizen. We kiezen bestemmingen dichterbij huis uit als we ergens kort verblijven. Als we verder weg op vakantie gaan, verblijven we er voor een langere tijd. We kunnen dan langer op een plek blijven, waardoor er een einde komt aan massatoerisme en paspoortstempels verzamelen.

Waar mogelijk reizen we met de trein, waterstofboot of elektrische (deel)auto. We vliegen alleen nog voor grote afstanden, omdat er steeds meer Europese treinnetwerken bestaan. De prijs voor treinreizen wordt goedkoper dan vliegen, waardoor we accepteren dat we langer onderweg zijn. Er blijft onderzoek gedaan worden naar duurzame brandstoffen.

Conclusie

We hebben nu alle zeven thema’s kort en to the point doorgenomen. Hoe gaaf zou het zijn als onze wereld er over minder dan 20 jaar zo uit kan zien? Ik hoop dat we met elkaar stappen kunnen zetten om deze doelen te behalen. En dat betekent niet dat we morgen allemaal ons hele leven moeten aanpassen. Stapje voor stapje kan iedereen zijn/haar steentje bijdragen. Het is onze toekomst, dus laten we er werk van maken om de toekomst van onze dromen te bouwen!

Lees hier de volledige Jonge Klimaatagenda 3.0.